Phong Cách Kiến Trúc Đông Dương Là Gì? Ngược Dòng Thời Gian

Dù trải qua trăm năm, phong cách kiến trúc Đông Dương vẫn giữ vẹn nguyên những nét đặc trưng của dòng chảy văn hoá Việt, nét cổ kính nước Pháp để gợi nhớ về một xứ sở Đông Dương kỳ vĩ. Cho đến những năm gần đây, phong cách kiến trúc Việt Nam ở thế kỷ trước này đã quay trở lại và tạo tiếng vang trong thiết kế và thi công nhà hàng, khách sạn, văn phòng, biệt thự,…

Cùng ICON INTERIOR ngược dòng thời gian trở về với lịch sử để tìm hiểu kiến trúc Đông Dương là gì? Nguồn gốc hình thành và những đặc trưng của phong cách kiến trúc Đông Dương. Và cùng chúng tôi chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc văn hóa độc đáo của người xưa kết hợp với những đường nét hiện đại ngày nay.

Phong cách kiến trúc Đông Dương là gì?

Đông Dương trong cụm “kiến trúc Đông Dương” được hiểu là địa danh, gọi là bán đảo Đông Dương. Đây là một bán đảo ở khu vực Đông Nam, châu Á. Bán đảo này bao gồm các quốc gia Myanmar, Thái Lan, Lào, Campuchia, Việt Nam và Malaysia. Đông Dương có tên gọi quốc tế là Indochina (tên được ghép từ chữ gốc Indo-China). Bởi lẽ, bán đảo nằm ở vị trí địa lí sát phần đất nước Ấn Độ (Indo) và Trung Quốc (China). Nền văn hóa của các nước Đông Dương chịu nhiều sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ và văn hóa Trung Quốc trong những năm bị đô hộ.

Phong cách kiến trúc Đông Dương hay còn được gọi với tên rất Tây hóa là Indochine Style. Indochine là Đông Dương trong tiếng Pháp. Kiến trúc Đông Dương là phong cách được người Pháp áp dụng kiến trúc Pháp vào công trình kiến trúc ở các nước Đông Dương trong thời Pháp thuộc. Vì thế, phong cách này là điểm chạm, điểm giao thoa giữa hai nền văn hóa châu Âu – châu Á. Kiến trúc Đông Dương thể hiện những giá trị văn hóa và bản sắc dân tộc nước bản địa kết hợp cùng sự tinh tế, hiện đại của kiến trúc nước Pháp.

Ở Việt Nam, kiến trúc Đông Dương mang đến hơi thở văn hóa, vẻ đẹp truyền thống của dân tộc Việt phối hợp hài hòa với lối kiến trúc “chất Pháp” lãng mạn vừa cổ kính vừa hiện đại. Sự giao thoa văn hóa tồn tại ở Indochine không áp đặt kiến trúc Pháp cổ mà ứng dụng giải pháp kiến trúc sao cho phù hợp với điều kiện khí hậu Việt. Giải pháp thiết kế châu Âu được ứng dụng trên nền chất liệu tự nhiên thuần Việt cũng như màu sắc, họa tiết dân tộc đặc sắc được chế tác công phu.

Cho đến ngày nay, những giá trị kiến trúc Đông Dương để lại là phong cách kiến trúc rất riêng, vừa hoài cổ, vừa mộc mạc nhưng không kém phần sang trọng, quý tộc. Dựa trên sự hiểu biết, nghiên cứu sâu sắc tinh thần Indochine, kiến trúc sư ICON INTERIOR tiếp tục gìn giữ, sáng tạo và dung hòa với những nét hiện đại. Mẫu thiết kế dù có thiên biến vạn hóa đến mức nào thì vẫn có một vị trí nhất định cho giá trị văn hóa và bản sắc dân tộc.

Lịch sử ra đời và phát triển của kiến trúc Đông Dương

Trong suốt 61 năm thời kỳ Pháp thuộc, kiến trúc Pháp du nhập vào Việt Nam và có những thay đổi lớn để phù hợp với điều kiện địa phương. Bắt đầu từ năm 1880 thời kỳ tiền thuộc địa, thực dân Pháp áp đặt sự thống trị, thực hiện công cuộc khai thác trên mọi lĩnh vực. Trong đó có lĩnh vực kiến trúc – nội thất.

Buổi đầu, Việt Nam trong những năm cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, sự khai phá bán đảo Đông Dương của người Pháp đã mang tới phong cách kiến trúc phương Tây bản địa. Có thể tổng hợp các phong cách kiến trúc cơ bản như sau: Tân cổ điển, địa phương Pháp, Art Deco,… Những công trình đồ sộ đậm nét phương Tây được xây dựng để phục vụ bộ máy hành chính Pháp. Người Pháp mang chuẩn phong cách Pháp đặt để vào các công trình tại Việt Nam.

Từ những năm 30, 40 của thế kỷ XX, sự ảnh hưởng thuộc địa của Pháp ở Việt Nam bắt đầu giảm sút và có nhiều rào cản. Để duy trì ách thống trị và tranh thủ làm nguội lòng dân nước thuộc địa, thực dân Pháp bắt đầu đề cao nền văn hóa của các nước Đông Dương. Thêm vào đó, trong quá trình sinh sống, họ nhận ra rằng khí hậu ở đây khắc nghiệt, không như ở đất nước họ. Cho nên, người Pháp “khai hóa” cho nghiên cứu vào cải biến kiến trúc Pháp cổ thành kiến trúc Đông Dương để thích nghi với điều kiện không thuận lợi này.

Đây cũng chính là lý do hình thành Trường Mỹ thuật Đông Dương thuộc Viện Đại học Đông Dương trước đó. Một trường đại học hàng đầu của Việt Nam về đào tạo nhóm ngành Mỹ thuật. Nơi sản sinh các ý tưởng kiến trúc Đông Dương của kiến trúc sư Việt tài hoa được học bởi các nguyên tắc của Hébrard. Ý tưởng được ứng dụng phong cách kiến trúc Pháp nhưng lồng ghép thêm kiến trúc Việt Nam vào công trình.

Cha đẻ của nền giao thoa kiến trúc Việt

Kiến trúc sư Ernest Hébrard, mệnh danh là cha đẻ của phong cách kiến trúc Đông Dương. Ông là giáo sư đào tạo các kiến trúc sư người Việt đầu tiên ở trường Mỹ thuật Đông Dương. Sau đó, ông trở thành Giám đốc sở quy hoạch kiến trúc Đông Dương thuộc Pháp. Để phụ trách công việc của mình, Ernest Hébrard sáng tạo những công trình có giá trị nghệ thuật.

Ông gọi nó là kiến trúc Đông Dương (style indochinois). Phong cách ra đời để đáp ứng được nhu cầu về mặt thẩm mỹ, đồng thời phải tôn trọng các tiêu chí về kỹ thuật và khí hậu. Phong cách không chỉ có kiến trúc châu Âu mang nét phương Tây và nét truyền thống bản địa 3 nước Đông Dương. Mà trong đó, kiến trúc Indochine còn lấy cảm hứng từ kiến trúc cổ phương Đông với nền văn hóa Trung Quốc (1000 năm đô hộ), đặc trưng văn hóa Ấn Độ ở Lào và Campuchia.

Một số công trình tiêu biểu

Với cái tên rất đỗi thân thuộc “Paris của Phương Đông”, Hà Nội đậm đà chất pháp lãng mạn trong hương vị bản sắc văn hóa. Từ sau những năm 1920, kiến trúc Đông Dương bắt đầu phát triển mạnh mẽ thì người ta bắt gặp những công trình điểm mốc kiến ​​trúc ở thủ đô. Các công trình kiến ​​trúc lộng lẫy, xa hoa nhưng đâu đó xen lẫn chất rất riêng của kiến trúc cổ điển Việt Nam. Điển hình như Toà nhà chính của Đại học Đông Dương được xây dựng vào năm 1924.

Ở miền Nam Việt Nam, Sài Gòn cũng nằm trong kế hoạch quy hoạch kiến trúc Đông Dương cũng trải qua một sự chuyển mình mạnh mẽ. Các tòa nhà màu vàng mang đậm phong cách nghệ thuật kiến trúc phương Đông kết hợp giải pháp kiến trúc châu Âu dần xuất hiện. Nổi bật trong những năm 1928-1932 là Bảo tàng Louis Finot được xây dựng.

Những công trình nổi tiếng cùng thời thường do kiến trúc sư Hébrard thiết kế. Mỗi công trình mang những đặc trưng thiết kế đầy ấn tượng của phong cách kiến trúc Đông Dương. Tính đến hiện nay, chúng vẫn còn giữ được nét kiến trúc độc đáo và nét đẹp giao thoa văn hóa của nhiều quốc gia.

Đặc điểm kiến trúc Đông Dương cách tân

Kỹ thuật và vật liệu xây dựng

Phong cách kiến trúc Đông Dương cách tân hoàn toàn sử dụng các chất liệu và kỹ thuật mới du nhập từ Pháp. Trong xây dựng, hệ khung được kiên cố bằng bê tông cốt thép. Loại vật liệu này có khả năng chịu lực cao. Phần khung công trình làm từ thép tiền chế, sành sứ đa màu. Ngói lợp mái ardoise hay còn gọi đá xám chẻ, gạch lát sàn có họa tiết caro truyền thống.

Một số phương tiện kỹ thuật mới khá hiện đại và tiên tiến được áp dụng vào kiến trúc Đông Dương như: cổng sắt uốn, cột thu lôi chống sét, bóng đèn điện, cửa lấy sáng với tranh kính Tiffany nghệ thuật phong cách Art Nouveau,…

Hình khối kiến trúc

Thiết kế mang tính chất duy lý ở bố cục tổ chức mặt bằng và thiết kế rành mạch từ hình khối đến các chi tiết. Kiến trúc nhấn mạnh những hình khối lập thể, tổ chức tự do. Đường nét kiến trúc ngang bằng sổ thẳng và tập trung ở những góc vuông.

Một nét đặc trưng của hình khối kiến trúc Đông Dương để ta dễ nhận thấy một không khí Á Đông trên bề mặt kiến trúc phương Tây. Chúng được kết hợp trên một mặt đứng đăng đối, cân đối mặt tiền của kiến trúc cổ điển Pháp bằng những con sơn, con tiện, mái đua, mái chống hắt….

Giải pháp kiến trúc

Ứng dụng xây dựng hành lang và dàn pergola rộng, nối dài gắn với công trình để mang đến sự thông thoáng, cách nhiệt phù hợp với khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều của Việt Nam. Hành lang rộng là khoảng không cân bằng, chuyển hóa nhiệt giữa thời tiết bên ngoài và không gian bên trong công trình. Đây là một giải pháp ấn tượng nhất của các kiến trúc sư người Pháp.

Thêm vào đó, kỹ thuật thi công vách tường dày nhằm ngăn cách nhiệt cũng được áp dụng. Tuy nhiên, điều này dễ làm không gian nội thất bị bí bách. Cho nên, các lam gió được lắp ở phần tường gần trần nhà sẽ giúp thông thoáng. Nó cũng tận dụng nhiều ánh sáng bên cạnh hệ thống cửa.

Lối kiến trúc Đông Dương bố trí thêm sân trong, giếng trời tăng sự thoáng đãng và thu hút chiếu sáng tự nhiên. Sự ảnh hưởng của khí hậu nóng ẩm gió mùa đặt ra vấn đề về mốc ẩm. Từ đó, các phương pháp chống nồm ẩm được áp dụng.

Mái nhà

Mái ngói âm dương theo kiểu truyền thống của Việt Nam được giữ và ứng dụng vào kiến trúc Đông Dương. Thay vì sử dụng mái bằng như những công trình lớn, mái ngói cho những công trình nhỏ lưu giữ văn hóa dân tộc. Mái lợp ngói đảm bảo nhô ra để che nắng che mưa hiệu quả. Đặc biệt, cách bố trí các “khu đĩ” (ở hai đầu hồi nơi tiếp giáp của các mái, hình tam giác) tạo sự thông thoáng.

Sự xuất hiện của các seno (sênô) thu nước mưa chạy dọc theo phần mái là giải pháp hiệu quả. Một số công trình truyền thống ứng dụng phần mái vút cong ở góc (góc mái chồng diêm cổ kính kiểu văn hóa Trung Hoa) theo kiểu truyền thống. Mái lợp mang đến sự tinh tế từ các họa tiết hoa văn đậm chất Việt được trang trí ở đỉnh mái và góc cong của mái.

Mái nhà bằng ngói với đất sét nung, các vỉ kèo bằng gỗ tự nhiên cấu thành hệ thống chống nóng ngôi nhà. Đồng thời, cách xếp chồng ngói giúp hơi nóng được thoát tự nhiên qua khe xếp. Đây là giải pháp thông gió tự nhiên sử dụng tới bây giờ. Thời đó ứng dụng rộng rãi tại biệt thự kiểu Pháp mang phong cách kiến trúc Đông Dương tại Việt Nam.

Hệ thống cửa

Với những công trình có kiến trúc sang trọng như phong cách Đông Dương, hệ cửa sổ được thiết kế 2 lớp. Lớp trong là vật liệu khung kính có tác dụng lấy sáng, ngăn mưa gió. Đồng thời, cửa kính ở phía trong còn để tránh côn trùng và giữ ấm vào mùa đông. Lớp ngoài cửa chớp (dạng lá sách), pano gỗ kết hợp với song sắt có tác dụng thông khí, lấy ánh sáng cũng như lấy gió từ bên ngoài vào trong nhà.

Mẫu cửa lá sách hay còn gọi là cửa chớp được sử dụng phổ biến giúp thông gió. Giải pháp lấy gió và lấy sáng tạo ra lớp không khí trung hòa nhằm cách nhiệt, mát mẻ vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông. Trong kiến trúc Đông Dương, hệ cửa sổ được bố trí khá dày đặc trên tường công trình. Ngoài ra, cửa cũng được thiết kế phía ngoài hành lang. Đặc biệt, nhiều cửa sổ cao và rộng ở dãy hành lang ở những bên bị ảnh hưởng trực tiếp của ánh nắng mặt trời gay gắt.

Và các đặc điểm kiến trúc khác

Về hoa văn, họa tiết:

Họa tiết hoa văn đậm đà bản sắc dân tộc được lấy từ thời Đông Sơn như họa tiết kỷ hà đơn giản. Họa tiết An Nam cách điệu từ hoa lá, hình ảnh khác như hình chữ nhật, hình kỷ hà, hình tĩnh vật, hình hoa lá,… một cách tinh tế và tỉ mỉ thể hiện tính nghệ thuật cao.

Thêm vài chi tiết kiến trúc Đông Dương bắt nguồn từ các mô típ trang trí Việt Nam và Trung Hoa như: “lưỡng long chầu nguyệt”, bộ tứ linh là Long – Lân – Quy – Phụng, câu đối đỏ, cỏ cây hoa lá,… Thêm vài chi tiết kiến trúc bắt nguồn từ các mô típ trang trí kiểu Khmer, Chăm như: rắn naga, hoa Mạn đà la, chữ viết…

Về phong cách:

Phong cách kiến trúc Đông Dương pha trộn từ sự thường thượng, sang trọng nước Pháp nên kiến trúc có lấy cảm hứng ở các phong cách thường thượng trên thế giới ở cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Ấn tượng với phong cách Art Nouveau, phong cách Art Deco.

Một số thiết kế buổi đầu xây dựng hơi hướng kiểu Phục hưng, phong cách Cổ điển Pháp. Những chi tiết còn lưu giữ đến ngày nay như: lan can con triện, gờ chỉ, tranh tượng, tranh kính, phù điêu, hoa lá, các thức cột Hy lạp (thức cột Doric, thức cột Ionic và thức cột Corinth), cửa cuốn vòm Composite…

Về màu sắc:

Kiến trúc Đông Dương kết hợp giữa châu Âu – châu Á nên đa dạng từ màu sắc. Trong đó, phong cách nổi bất nhất với 2 gam màu đậm chất phương Đông là màu đỏ màu và màu vàng. Màu đỏ đại diện cho hạnh phúc, sắc đẹp, thành công và may mắn. Màu vàng biểu trưng cho giàu sang, vàng son, phú quý, thịnh vượng.

Ứng dụng kiến trúc Đông Dương vào thiết kế nội thất

Hiện nay, phong cách kiến trúc Đông Dương được thừa kế và phát triển chia làm nhiều hướng rõ rệt. Kiểu tập trung vào chủ nghĩa hình thức, nhân danh truyền thống thiên về nét đẹp hoài cổ, phục cổ. Kiểu kiến trúc thiên về cải tiến và sáng tạo với sự kết hợp hiện đại vào các công trình Việt Nam. Tuy nhiên, các kiểu biến hóa của kiến trúc Đông Dương luôn giữ lại đúng tinh thần bản sắc dân tộc.

Trong thiết kế nội thất, phong cách Indochine khắc họa bức tranh lịch sử mang đậm giá trị văn hóa, giá trị dân tộc, giá trị nghệ thuật và giá trị con người trong chính không gian sống nhà ở, nhà hàng, khách sạn,… Sự hòa quyện đặc sắc giữa hai nền văn hóa Đông – Tây trong kiến trúc Đông Dương khác biệt này dường như đã làm thỏa mãn mọi quan điểm mỹ thuật.

Với luồng hơi thở Đông Dương mạnh mẽ như vậy, mẫu thiết kế nội thất biệt thự mang phong cách kiến trúc giao thoa dưới đây hy vọng sẽ đưa quý Khách hàng ngược dòng thời gian tìm về những hoài niệm, ký ức,…

Được thiết kế theo lối kiến trúc Đông Dương, phòng khách thông tầng của ngôi biệt thự tôn vinh vẻ đẹp trầm mặc và hoài cổ.

Từng đường nét, hoa văn nơi phòng ăn được sắp xếp hài hòa, hội tụ đầy đủ sự tinh hoa của bản sắc Việt Nam.

Âm hưởng dân gian như cất lên từ gian phòng thờ với nội thất gỗ tự nhiên và các họa tiết đàn hạc, hoa sen,…

Ghế sofa, bàn làm việc, quạt trần, tranh,… được khéo léo bày trí theo tổng thể của kiến trúc Đông Dương.

Vẻ đẹp mộc mạc, cổ kính của phong cách Đông Dương dường như bao phủ toàn bộ không gian phòng ngủ.

Toàn bộ đồ nội thất gỗ được đúc kết tỉ mỉ giữ vẻ đẹp nguyên bản từ khu vực ngủ đến phòng vệ sinh.

Thêm chút hiện đại cho không gian nghỉ ngơi với các sử dụng vách kính phân chia không gian.

Đồng điệu xuyên suốt tổng thể biệt thự kiến trúc Đông Dương là vách ốp bằng tre nứa.

Phòng ngủ điểm tô gam màu xanh sẫm khiến không gian thêm cổ điển và sang trọng.

Cho đến ngày ngày, dựa trên sự hiểu biết, nghiên cứu sâu sắc những giá trị của phong cách này, ICON INTERIOR tiếp tục gìn giữ, sáng tạo và dung hòa với những nét hiện đại trên nền chất liệu tự nhiên thuần Việt cũng như màu sắc, họa tiết dân tộc đặc sắc được chế tác công phu.

Công ty thiết kế thi công nội thất – kiến trúc Đông Dương

ICON INTERIOR, chuyên gia hàng đầu trong thiết kế và thi công nhà ở, nhà hàng, khách sạn phong cách Đông Dương… Với ngôn ngữ thiết kế riêng biệt, đưa bản sắc văn hóa vào không gian sống, mỗi mẫu thiết kế đúc kết từ tình yêu Indochine luôn độc bản. Bởi lẽ, mỗi bản thiết kế kể một câu chuyện hoàn toàn riêng biệt của gia chủ.

Xuất phát từ tình cảm nhỏ bé nhưng chúng tôi chất chứa một lòng nhiệt huyết, tâm thế luôn sẵn sàng từ đội ngũ những Kiến trúc sư ICON với ý tưởng sáng tạo đầy chất nghệ thuật. Đối với phong cách này, “càng chi tiết, tỉ mỉ càng thêm giá trị”. Cho nên mỗi món đồ dùng đều được thổi hồn bới hệ thống 3 xưởng sản xuất hơn 2400m2 của chúng tôi với kỹ thuật hiện đại kết hợp bí quyết thủ công truyền thống nhiều năm trong nghề.

Nếu bạn đang tìm kiếm một phong cách mà ở đó, sự hoài niệm được sống trong đích đến hoàn mỹ của tổ ấm theo cách riêng của mình, thì ICON INTERIOR tự tin giúp bạn thiết lập nên một phong cách sống đậm chất Indochine đem đến không gian của cảm xúc, nơi khơi dậy chiều sâu của tâm hồn. Hãy chia sẻ cảm xúc cùng ICON và liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ.

  ĐĂNG KÝ TƯ VẤN

Noithaticon.vn